Doğu Karadeniz’de 7 kentte 37 bölgede madenler için “ÇED gerekli değil” kararı

Küresel çapta yaşanan ekolojik yıkım, etkisini farklı şekillerde gösteriyor, dünyanın bir yanında seller yüzlerce ölüme neden olurken, bir yanında kuraklık beraberinde gıda ve temiz suya ulaşımı zorlaştırıyor. Küresel ısınmanın etkilerini gösterdiği Türkiye’de de özellikle geçmişte bol yağış alması ile bilinen bölgelerde bile kuraklık tehlikesi ortaya çıktı. Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) Nisan ayı yağış raporuna göre, Türkiye genelinde yağışlar geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 67, normaline göre ise yüzde 50 oranında düştü. Tüm bölgeler normalinin altında yağış alırken, en fazla azalma gösteren Karadeniz’de Giresun, Gümüşhane, Ordu, Rize, Trabzon, Bayburt ve Artvin’de yağışlar son 64 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Nisan ayı verilerine göre “Olağanüstü kurak” olan bu kentlerden Ordu ve Giresun ile çevresi için Şubat-Nisan aylarnı kapsayan 3 aylık değerlendirmede de aynı uyarı yapılıyor.

MGM kuraklık uyarısı yaparken, bağlı olduğu Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ise bu duruma önlem almak yerine tam tersi kararlara imza atıyor. Olağanüstü kuraklığın yaşandığı belirtilen bu 7 kentte ormanlar, fındık ve çay bahçeleri, yaylalar ve dereler maden tehdidi ile karşı karşıya. 1 Haziran 2023-1 Haziran 2024 arasında 1 yıllık zaman diliminde bu kentlerde maden projeleri için toplam 37 “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değil” kararı verildi. En çok “ÇED gerekli değil” kararının alındığı kent 11 kararla Gümüşhane olurken, Giresun’da ise 8 bölgede bu karar alındı. Özellikle Giresun ve Ordu’da fındık bahçelerinin de içinde bulunduğu alanlar için bu kararlar alınırken, Rize’de de çay bahçeleri tehdit altında. Yine dikkat çeken bir diğer detay ise 2015 yılında kayyım atanan 2016 yılında ise Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF)’ye devredilen Koza Altın İşletmeleri A.Ş.’nin 6 madeni için bu kararın verilmiş olması oldu.

Doğu Karadeniz’de 1 Haziran 2023’ten 1 Haziran 2024’te kadar çıkan “ÇED gerekli değil” kararlarını ve kararların alındığı bölgelerin şöyle

GİRESUN

22 Haziran 2023 – Doğankent ilçesi Çatalağaç Köyü’ndü Alagöz Madencilik tarafından işletilen Kurşun-Çinko-Bakır Ocağının 5,48 hektarlık alanda yapacağı kapasite artışı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Maden alanı Ordu-Trabzon-Rize-Giresun-Gümüşhane-Artvin Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Orman Alanı” vasfında bulunuyor. 6 parçaya ayrılan maden sahasında ÇED-1 ve ÇED-2 alanı içerisinden Kuzgun Deresi, ÇED-5 alanının içerisinden Maden Deresi geçiyor.
11 Temmuz 2023 – Şebinkarahisar ilçesi Asarcık Köyü’nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından alınan 537,36 hektarlık maden işletme ruhsatının 19,35 hektarlık bölümünde açık ocak madenciliği metodu ile açılmak istenen kompleks cevherlerin (altın, gümüş,bakır, kurşun, çinko) çıkarılması için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Maden alanı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre çayır-mera alanlarında kalırken, maden alanı, Dereyurt Yaylası’na 90, Aslanyurdu Yaylası’na 358 metre uzaklıkta bulunuyor. Yine sahaya 2 kilometre uzaklıkta Yenioba, İfalo, Ozan, Çamağzı, İsril ve Ortaoba yaylaları bulunuyor. Maden sahasının 10 metre yakınından Arslanyurdu, 20 metre uzağında 235 metre uzağından ise Dereyurt dereleri geçiyor.
7 Ağustos 2023 – Merkez ilçesi, Yağmurca Köyü’nde Giresun İl Özel İdaresi tarafından 18,39 hektarlık alanda açılmak istenen kalker ocağı ile kırma ve eleme tesisi için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Alan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Bölgeye özel ürün alanı (bağcılık, çay, fındık vb)” vasfında bulunurken, Yağmurca Köy merkezine 300 metre, en yakın konuta 60 metre uzaklıkta bulunuyor. Ocak alanının yakın çevresinde ise Aksu Çayı ve bu çayı besleyen Çanganağzı Deresi bulunuyor.
14 Temmuz 2023 – Bulancak ilçesi, Aydındere Beldesi’nde Aytaş Madencilik tarafından işletilen demir madeninin 23,3 hektarlık kapasite artışı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. 180 hektar işletme ruhsatı bulunan alanlar 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre Orman Alanı” vasfında bulunuyor. Yine Artış yapılması planlanan ÇED alanının 20 metre uzağından ise Pazarsuyu Çayı geçiyor.
12 Ekim 2023 – Tirebolu ilçesi, Ketençukur Köyü’nde Giresun İl Özel İdaresi tarafından 16,39 hektarlık alanda işletilmek istenen Andezit ve Bazalt ocağı ile kırma-eleme tesisi için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Orman Arazisi, Tarım Arazisi, Bölgeye özel ürün alanı” olarak görünen ocak alanı, Tirebolu’nun içme suyu ihtiyacının karşılandığı su sondaj kuyularının da bulunduğu Harşit Çayı Akifer alanının yukarı havzasında kalıyor.
1 Aralık 2023- Yağlıdere ilçesi Kanlıca Mahallesi’nde Espiye Belediye Başkanlığı tarafından 8,59 hektarlık alanda açılmak istenen andezit ve bazalt ocağı ile kırma-eleme-yıkama tesisi için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Bölgeye Özel Ürün Alanı ve Orman Alanı”vasfında kalan alanın 25 metre doğusu ve 20 metre kuzeyinden akar dereler geçiyor.
7 Aralık 2023 – Alucra ilçesi, Tohumluk Köyü’nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından açılmak istenen kompleks cevher madeni için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Açık ocak olarak işletilmek üzerer bölgede bin 37,44 hektarlık alanda işletme ruhsatı alan şirket, bunun 18,12 hektarlık bölümü için başvuru yaparken, alan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre orman ve tarım arazisi alanlarında kalıyor. Alanın 786 metre uzağında Taşlıalan Yaylası, 40 metre uzağında ise Tozluyurt Yaylası’na konutlar bulunuyor. Proje alanının 60 metre uzağından ise Kurtbeli Deresi geçiyor.
11 Şubat 2024 – Alucra Aktepe Köyü’nde Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü tarafından işletilen taş ocağının kapasite artışı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Orman Alanı”, “Tarım Alanı” ve “Akarsu” vasfında kalan ocak alanı, Tapu Kadastro ve Genel Müdürlüğü kayıtlarında ise “Mera Arazisi” olarak görünüyor. Öte yandan ocak alanına 80 metre mesafede de Hayran Deresi geçiyor.

GÜMÜŞHANE

13 Kasım 2013 – Kürtün ilçesi Beytarla köyü’nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından 20,13 hektarlık alanda açık ocak madenciliği metodu ile işletilmek istenen kompleks cevher madeni için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Alan Taşlık Yaylasına 115, Lorukkayası Yaylasına 640 ve Ayıbeli Yaylasına 648 metre mesafede bulunurken, yine yakın çevresinde, Eyüpler, Taşlıdere, Hanzar, Topaloğlu ve Tozluyurt yaylaları da bulunuyor. 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre çayır-mera, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre yaylak niteliği taşıyan alanın 180 metre uzağından Su, 605 metre uzağından ise Taşlık Deresi geçiyor.
5 Aralık 2013 – Torul ilçesi Yalınkavak Köyü’nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından 20,76 hektarlık alanda açık ocak madenciliği metodu ile işletilmek istenen kompleks cevheri madeni için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Kaledibi Mahallesine 650, Eyüplü mahallesine 670 metre uzakta bulunan maden alanının 9,47 hektarı tarım, 11,29 hektarı ise ormanlık alandan oluşuyor. Alanın 660 metre uzağından ise Yalınkavak Deresi geçiyor.
5 Aralık 2023 – Kelkit ilçesi, Özen Köyü’nde Emrah Kutlu isimli şahıs tarafından 24,91 hektarlık alanda işletilmek istenen kalker ocağı ve kırma-eleme tesisi için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Alan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre hazine arazisi niteliğinde olup “kayalık, taşlık alan” vasfında bulunuyor.
16 Ocak 2024 – Torul Güvemli Köyü’nde Trab Madencilik tarafından 2,178 hektarlık alanda açılmak istenen maden ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Alan 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre orman arazisi içerisinde kalıyor.
25 Nisan 2024 – Kürtün ilçesi Yaylalı Köyü’nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından 19,88 hektarlık alanda açık ocak madenciliği metodu ile işletilmek istenen kompleks cevheri madeni için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Maden alanı Taşdibi Yaylasına 413, Yılanlı Yaylasına 865, Taşbaşı Yaylasına ise 939 metre uzaklıkta yer alırken, Çevre Düzeni Planı’na göre çayır-mera alanları içerisinde kalıyor. Ayrıca alanın 67 metre uzağından Gölönü, 125 metre uzağından ise Yılanlı Deresi geçiyor.
25 Nisan 2024 – Kelkit Aşağıözlüce Köyü’nde ise Karayolları 16. Bölge Müdürlüğü tarafından 19,06 hektarlık alanda işletilmek istenen kalker ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. 500 metre uzağında konutlar bulunan ocak alanının 18,1 hektarı Diğer Alanlar, 0,55 hektarı tarım alanı, 0,41 hektarı ise mera alanından oluşuyor. Ocak alanının yakın çevresinden ise İğne, Pürler, Yarıkkaya, Peyler ve Ağıl dereleri ile Balahor Çayı bulunuyor.
3 Mayıs 2024 – Merkez ilçesi, Alçakdere Köyü’nde Akyüz Beton Yol, Yapı ve Madencilik isimli firma tarafından 24,05 hektarlık alanda işletilmek istenen kalker-bazalt ocağı ve kırma-eleme tesisi için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Ocak sahası Çevre Düzeni Planına göre çayır-mera alanı, kadastro verilerine göre ise tarla olarak görünüyor.
8 Mayıs 2024 – Kelkit Ünlüpınar Beldesi’nde DSİ 22. Bölge Müdürlüğü tarafından 13,08 hektarlık alanda açılmak istenen andezit ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Alan 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı’nda “Ağaçlık Karakteri Korunacak Alan” ve “Çayır-Mera” olarak nitelendiriliyor.
8 Mayıs 2024 – Torul Bahçelik Köyü’nde Sebahattin Yıldız isimli şahıs tarafından bin 745,52 hektarlık maden işletme ruhsatı alınan alanın 4,14 hektarlık kısmında işletilmek istenen kompleks cevher madeni için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı.
24 Mayıs 2024 – Torul Arpalı Köyü’nde Filon Madencilik tarafından 23,639 hektarlık alanda işletilmek istenen kompleks cevher madeni için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Çevre Düzeni Planı’na göre kayalık-taşlık ile tarım ve orman arazilerinden oluşan alanından Arpalı, Çökek, Suyatağı, Herek ve Maden dereleri geçiyor.
24 Mayıs 2024 – Kelkit Bezendi Köyü’nde Koza Altın İşletmeleri A.Ş. tarafından 20,87 hektarlık alanda açılmak istenen kompleks cevher madeni için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Çevre Düzeni Planı’na göre orman ve çayır-mera alanları içerisinde kalan alan Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarında ise orman ve tarla olarak görünüyor.

TRABZON

29 Nisan 2024 – Düzköy ilçesi Tepecik Mahallesi ve Akçaabat ilçesi Işıklar Mahallesi’nde Akçaabat Hazır Beton isimli firma tarafından işletilen kalker ocağının, 11,39 hektarlık alanda kapasite artışı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Alan çevre düzeni planı ve kadastro verilerine göre orman alanı içinde kalırken, İstiriş ve Cevizlik dereleri alan içerisinden geçiyor.

RİZE

11 Ekim 2023 – Güneysu ilçesi Yukarı İslahiye Köyü’nde Karayolları 10’uncu Bölge Müdürlüğü tarafından 5,8 hektarlık alanda işletilmek istenen taş ocağı ile kırma-eleme tesisi için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Çevre Düzeni Planı’nda “Orman Alanı” olarak görünüyor.
16 Şubat 2024 – Pazar ilçesi Bucak ve Akbucak Köylerinde bulunan 24,90 hektarlık alanda Astaş İnşaat tarafından açılmak istenen bazalt ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Tamamı orman alanından oluşan maden sahasına yakın bir noktada ise Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla tescillenen Kemer Köprü bulunuyor.
4 Mart 2024 – Kalkandere ilçesi Ünalan Mahallesi’nde DSİ 22. Bölge Müdürlüğü tarafından 6,62 hektarlık alanda andezit-bazalt ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Çevre Düzeni Planı’na göre “Orman alanı” olan maden sahasının sınırında ve çevresinde ise çay bahçeleri bulunuyor, alanın içerisinden ise Kaçaran Deresi geçiyor.
29 Aralık 2023 – Güneysu Yukarı İslâhiye Mahallesi’nde Astaş İnşaat tarafından 24,74 hektarlık alanda işletilmek istenen bakır madeni için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Çevre Düzeni Planı’ına göre “Orman Alanı” ve “Bölgeye Özel Ürün Alanı” olarak işaretlenen alanın yakın çevresinde ise çay bahçeleri bulunuyor.

ORDU

19 Haziran 2023 – Ulubey ilçesi Yenisayaca ve Çatallı mahallelerinde 19 hektarlık alanda MCL Bentonit Maden isimli firma tarafından açılmak istenen bentonit ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Çevre Düzeni Planı’na göre fındık bahçeleri olarak görünen alanın yakınından ise Karanlık Deresi geçiyor.
13 Temmuz 2023 – Ünye ilçesi Çakmak Mahallesi’nde 11,94 hektarlık alanda Lider Bentonit Madencilik tarafından açılmak istenen bentonit ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. En yakın konutun 65 metre mesafede bulunduğu ocak alanı Çevre Düzeni Planı’na göre orman ve fındık bahçelerinden oluşuyor.
24 Kasım 2023 – Kumru içesi Karaağaç Mahallesi’nde 23,35 hektarlık alanda Ordu Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilmek istenen kalker ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Tamamı orman olan maden sahasının içerisinden Kuşoğzı Deresi geçerken, 168 metre uzağında ise konutlar bulunuyor.
24 Kasım 2023 – İkizce ilçesi, Merkez ve Ağcaalan mahallerinde bulunan 12,64 hektarlık alanda Kaygılar Beton isimli şirket tarafından açılmak istenen andezit-bazalt ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Alan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre orman, fındık bahçesi, ağaçlık niteliğinde bulunuyor.
16 Ocak 2024 – Mesudiye ilçesi Darıca Mahallesi’nde 6,46 hektarlık alanda Karayolları 7’nci Bölge Müdürlüğü tarafından açılmak istenen bazalt ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Çevre Düzeni Planı’na göre orman alanı içinde yer alan maden sahasının 185 metre uzağından ise Melet Irmağı geçiyor.
30 Nisan 2024 – Fatsa Karşıyaka Mahallesi’nde Kuzey Mikronize Bentonit firması tarafından işletilen bentonit ocağının 5,71 hektarlık kapasite artışı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. 75 metre uzağında evlerin bulunduğu maden alanının tamamı ise orman ve fındık bahçelerinden oluşuyor.

BAYBURT

20 Haziran 2023 – Merkez ilçesi Yolaltı Köyü’nde Cengiz Türkmen isimli şahıs tarafından 23.48 hektarlık alanda işletilmek istenen Doğal taş (Tüf) ocağı için “ÇED Gerekli değil” kararı çıktı. Maden sahası Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü kayıtlarına göre tarla olarak görünüyor.
3 Ağustos 2023 – Merkez Dövmekaya Köyü’nde DSİ 22’nci Bölge Müdürlüğü tarafından 4,99 hektarlık alanda açılmak istenen bazalt ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Alan Erzurum-Erzincan-Bayburt Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı’na göre “Mera Arazisi” olarak görünüyor.
17 Ağustos 2023 – Aydıntepe ilçesi Pınargözü Köyü’nde yine DSİ 22’nci Bölge Müdürlüğü tarafından 6,84 hektarlık alanda açılması planlanan bazalt ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Alan çevre düzeni planına göre “Doğal Karakteri Korunacak Alan”, kadastro verilerine göre ise “Mera Alanı” olarak görünüyor.
28 Kasım 2023 – Merkez Gümüşsu Köyü’nde Mintiha Kaymaz isimli şahıs tarafından 24,58 hektarlık alanda işletilmek istenen kalker ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Alan Çevre Düzeni Planına göre “Mera Alanı” olarak gösteriliyor.

ARTVİN

28 Kasım 2023 – Murgul ilçesi Kabaca Köyü’nde Tuğrul Büyüktürk isimli şahıs tarafından 23,51 hektarlık alanda açılmak istenen bakır ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı çıktı. Maden sahası Çevre Düzeni Planı’na göre “Orman Alanı” olarak görünüyor.
17 Temmuz 2023 – Ardanuç ilçesinde Yılmazlar İnşaat tarafından 9,99 hektarlık alanda açılmak istenen kalker ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Çevre Düzeni Planı’na göre “Orman Alanı” içerisinde bulunan alanın 550 metre uzağından ise Korsil Deresi geçiyor.
12 Eylül 2023 – Borçka ilçesi Çifteköprü Köyü’nde Artvin İl Özel İdaresi tarafından 2,93 hektarlık alanda açılması planlanan kum-çakıl ocağı için “ÇED gerekli değil” kararı verildi. Açık işletme yöntemiyle yıllık 350 bin ton üretim yapılacak olan alan Çevre Düzeni Planı’na göre “Orman Alanı” olarak görünüyor.