Hukuk, HES’in altında kaldı

Eski Artvin Valisi Akyurt’un şirketinin HES projesinde hukuk garabeti yaşanıyor. ÇED olumlu kararı iptal edildi, proje büyütülmesine rağmen ÇED’den muaf tutuldu. Aynı projeye iki farklı rapor yazılarak skandala imza atıldı.

Artvin Şavşat’ta, eski Artvin Valisi Selahattin Akyurt’un şirketine ait hidroelektrik santralı (HES) projesi hukuku yerle bir etti. Şavşat’ta da kaymakamlık yapan eski valinin projesinin hayata geçilmesi için peş peşe çelişki kararlar verildi. Hanlı HES projesi için verilen çevresel etki değerlendirme (ÇED) olumlu kararı bilirkişilerin itirazları ve yurttaşların tepkisiyle iptal edildi. Karar Danıştay tarafından onandı. Projenin gücünü artıran şirket bu kez ÇED’ten muaf tutularak ÇED gerekli değildir kararı verildi. Yurttaşların ikinci kez açtığı davada çoğunluğu aynı kişilerden oluşan bilirkişi heyeti bu kez projenin bölgeye zarar vermeyeceğini iddia etti.

Davanın avukatı Halis Yıldırım, “İlk verilen iptal kararı Danıştay tarafından onandı. Projeyi büyütüp ÇED’ten muaf tutulmaları hukuka aykırı. Çoğunluğu aynı isimlerden oluşan bilirkişi heyetinin iki farklı karar vermesi de akıl alır değil. İtirazımızı ettik” dedi.

Hukukun yerle bir olduğu süreçte şunlar yaşandı:

Eski Vali Selahattin Akyurt’un sahibi olduğu şirkete ait Hanlı HES projesi için Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 14 Şubat 2018 yılında ÇED olumlu kararı verildi.

Bölge halkı kararı yargıya taşıdı. Rize İdare Mahkemesi’ne açılan davada bilirkişi heyeti atanmasına karar verdi. 7 kişilik bilirkişi heyeti, projenin toprak kayması, heyelan riski, ekosistemde parçalanma, ile dere morfolojisinin ve su kalitesinin bozulması, toz ve gürültü, çevresel akış (can suyu), yüzey ve yeraltı suları, kümülatif etki değerlendirilmesi, proje alternatifleri, vb. yönleriyle alandaki ekosisteme kabul edilemez sınırlarda zarar vereceğini belirtti.
Mahkeme, bilirkişinin hazırladığı rapor doğrultusunda karar vererek projeyi iptal etti. Şirket temyize başvurdu, Danıştay bölge halkını haklı bularak kararı onadı.

Şirket karar Danıştay’da görülürken yeni bir başvuru yaptı. 3.97 megawat (Mw) kurulu gücüne sahip proje için ÇED olumlu kararı alan şirket, HES’in gücünü 8.54 Mw’ye çıkardı. Projenin büyümesine rağmen ÇED’den muaf tutularak ÇED gerekli değildir kararı verildi. ÇED gerekli değildir kararlarını il çevre ve şehircilik il müdürlüklerinin vermesine rağmen bu projede ÇED gerekli değildir kararını Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı verdi.
Bölge halkı yeniden hukuki süreci başlatarak ÇED gerekli değildir kararına itiraz etti. Mahkeme, bilirkişi heyeti atadı. Eski heyette 4 kişinin yer aldığı bilirkişiler, aynı yerde daha büyük bir projenin bölgeye zarar vermeyeceğine ilişkin görüş verdi. Avukat Halis Yıldırım bilirkişilerin raporuna itiraz ederek, yeni inceleme yapılması talep etti.

BENZERİ OLMAYAN BİR DAVA

Süreci değerlendiren Avukat Yıldırım, Türkiye’de böyle bir davanın eşi benzeri yok. Hem projeyi büyütüyorlar hem de ÇED’den muaf tutuluyorlar. Aynı bölge, aynı yer, aynı ekosistem, çoğunluğu aynı bilirkişiler ama rapor farklı. Tüm Şavşat’ın 28 köyünü etkileyen birinci dava da kadim su hakkı ve doğanın ağır zarar göreceği tespiti yapılmışken kendi tespitlerini inkar eden bilirkişiler şimdi aksi yönde rapor düzenleyebildiler” dedi.

KARARI BAKANLIK VERDİ

ÇED gerekli değildir kararının alınış biçimine dikkat çeken Yıldırım, “ÇED olumlu kararını bakanlık, ÇED gerekli değil kararı il çevre şehircilik müdürlükleri verir. Burada ise ÇED olumlu kararını iptal ettirince, ÇED gerekli değildir kararını da bakanlık verdi. Hukukun yerlerde süründürüldüğü bir süreç oldu” diye konuştu.

YARGI ELİYLE SUÇ İŞLENDİ

Kararları iptal ettirmelerine rağmen şirketin fiili olarak çalışmaya devam ettiğini hatırlatan Yıldırım şu ifadeleri kullandı: Kararları iptal ettirmemize, Danıştay tarafından onanmasına rağmen şirket, aynı süreçte ÇED gerekli değildir kararı alarak çalışmalarını sürdürdü. Mahkeme yürütmeyi durdurma talebimizi defalarca reddederek HES’in yapımına imkan sağladı. O nedenle bu hukuk cinayeti, bütün canlılara karşı verilen tüm zararlar ve suçlar yargı eliyle, onun gözetiminde göz göre göre işlendi.”