viratrabzon.com –  A. Şefik Mollamehmetoğlu
8 Eylül 2017

Trabzon’un tarihi ve doğal değerlerinin simgesi, kente egemen noktada bulunan doğal seyir tarası, Trabzon tarihinin mesire ve spor alanı Boztepe’de yıllardır sürdürülen katliam ve talan, 2 yıl önce başlatılan otel inşaatı ile ihanetin anıtsal görüntüsü olarak ortaya çıktı. Daha önce gerçekleşen tahribata sessiz kalan, turizm gerekçesiyle iyi bir şey olacağını düşünen Trabzonlular, korkunç görüntü karşısında giderek daha çok tepki gösteriyor. Ama çok geç!

Boztepe, Trabzon kentini coğrafi, tarihsel, kültürel ve yaşamsal olarak bütünleyen, ona anlam ve değer katan çok nadide coğrafi oluşumlardan biri. Belki de kentin bu noktaya kurulmasında etkisi bile olmuştur. 

2 BİN 500 YIL ÖNCE OLİMPİYAT

Trabzon tarihi ile ilgili yazılı eserlerin başında gelen, Ksenefon’un kaleme aldığı Anabasis, Türkiye’de bilinen adıyla Onbinlerin (Ricadı) Göçü adlı kitapta Boztepe’den de sözedilir. 

Pers prensi Kyros, ağabeyi kral Artakserkses’e karşı hem Pers askerler, hem de Grek paralı askerlerini de içine alan bir orduyla Lidya’nın Sardes kentinden yola çıkar. Belki de tarihin ilk gazetecisi Ksenophon, bu seferi kayıda almak için orduya katılır. Toplama ordu, Fırat üzerinde Kunaksa’da yapılan savaşta  Perslere yenilir. Kyros ve generalleri öldürülür. Ülkelerinden çok uzakta bulunan Yunanlılar, Makedonlar ve Batı Anadolu insanları evlerine ulaşmak umuduyla Ksenefon’un komutasında yola çıkar ve kuzeye yönelirler. Çok çileli bir yolculuk sonrasında Trabzon’da denize ulaşırlar. Artık deniz yoluyla gitmek daha kolay olacaktır.

Ksenefon bu olayda yaşananları not alır. Ki, kitapta en çok adı geçen yerlerden biri Trabzon’dur. Ksenefon, paralı askerlerle Trabzon yerli halkı ve çevre halklardan insanların katıldığı spor oyunlarından söz eder. Bu oyunlar bir tür olimpiyattır.

İşte Ksenefon’un anlatımıyla o  bölümler:

”…Bundan. sonra Yunanlılar tanrılara adadıkları kurbanları hazırlamağa başladılar. Kurtarıcı Zeus’a ve onlara yol göstermiş olan Herakles’e kurban etmek ve öbür tanrılara adaklarını yerine getirmek için yeterince öküzleri olmuştu. Ayrıca ordugah kurdukları, dağda bir beden eğitimi yarışması yaptılar. Yarışları düzenlemek ve yarışmaya başkanlık etmek için çocukken bir başka çocuğu istemeyerek hançerle öldürdüğü için yurdundan sürülmüş olan Ispartalı Drakontlos’i seçtilar
 Kurban töreni bitince kurbanların postlarını Drakontios’a verip yarış pistini hazırladığı yere götürmeni söylediler, Drakontios onlara bulundukları yeri gösterdi: ”Bu tepe istenen yöne koşmak için çok elverişli” dedi. ”Ama böylesine sert ve ağaçlıklı bir arazide nasıl güreşilir” diye sordular. ”İyi ya, düşenin canı. daha çok acır,” diye cevap verdi.
Çoğu tutsakların çocukları olan gençler, Stadion’u koştular altmıştan çok Giritli mukavemet koşusuna girdi başkaları güreştiler, yumruk dövüşü, ve pankratıon yaptılar ve hoş bir görünüm oldu bu;. çünkü arenaya birçok şampiyon inmişti ve arkadaşları onları seyrettiği için büyük.çaba: harcadılar.
At yarışları da yapıldı. Atları yokuş aşağı sürmek, kıyıdan döndürmek ve: sunağım. yanma geri, getirmek gerekiyordu inişte çoğu yuvarlanıyordu, çıkışta tepenin çok sarp yamacını yürüyerek çıkmakta güçlük çekiyorlardı. O zaman her yönden çığlıklar, kahkahalar cesaret verici sözler yükseliyordu.’

PERSLER MİTRA DEDİ

O dönemlerde bir süre Pers egemenliğinde kalan Boztepe’ye Mitra adı verilir. Ki yakın zamana kadar adı budur.

Mitra,  ”Zerdüştlük dininde ahit, yemin, anlaşmadan sorumlu ilahi varlık” anlamına gelir. Kökeni eski Hindistan’a kadar gider. Daha sonra İran ve Orta Doğu’ya gelir. Mitra, pagan dönemde Tanrıya ulaşılan yer olarak da kullanılır. Eski dönemlerde özellikle Persler, yüksek yerlere taşlı tapınaklar yapar. Bugün Doğu karadeniz’in bir çok yaylasında, yüksek tepelerde bulunabilir. 

İşte Boztepe, o dönemde bir Mitra’dır. Kutsal bir mekandır. 

POTANSİYEL ARKEOLOJİK BÖLGE

Boztepe’de Kızlar Manastırı’nın içi hariç herhangi bir kazı yapılmamıştır. Oysa kuzey bölümündeki mağalarla kentin altında bulunan dehlizleri birbirine bağlayan bir sistem vardır. Boztepe, bir arkeolojik kazı yapılması halinde, değişik tartihsel dönemlere ait çok önemli tarihsel eserlerin ortaya çıkabileceği bir mekandır.  

SPOR VE EĞLENCE

Bugüne kadar Boztepe düzlükleri, birçok spor oyununa ev sahipliği yapmıştır. 

Yakın zamanlara kadar Trabzon’un en önemli mesire ve eğlence yeri olan Boztepe, işletmeler ve özel alanlarla kapatılma sonrasında bu özelliğini önemli ölçüde kaybederken, en önemli kenti seyir terası konumundadır. 

SEYİR TERASI

Boztepe sadece kentin her yerine hakim olmakla kalmaz, Yoroz’dan Of’a kadar uzun bir kıyı şeriidinden de görünür.

TALAN VE YAĞMA

Boztepe çevresinde son 20 yılda yaşanan ağır yapılaşmaya karşı gerek yerel yönetimler ve gerekse devletin ilgili birimlerince korumaya alınmaz. Oysa yapılması gereken Boztepe ve sırtlarında kamulaştırma geçekleştirmek ve bölgenin tamamını koruma altına almaktır.

OTEL TARTIŞMASI

Boztepe’ye bir otel kurulması projesi oldukça eskidir. İlk otel projesinin Kızlar Manastırı yanına yapılması tasarlanır. Şükür ki olmaz! Ancak, son yıllarda giderek artış gösteren Arap turizminin de etkisiyle yakında turtistik işletme mezarlığına dönecek olan Trabzon’un en prestijli yerine otel projesi ortaya çıkar.

Trabzon’u koruması-gözetmesi gereken Büyükşehir belediyesi, başka yerde yer göstermek yerine, Trabzon’un bu tarihi, yeşil alanını otel yeri olarak vererek son hançer darbesini de indirmiş olur.

SERMAYEYE PEŞKEŞ!

Otel tartışması özellikle inşaatın başladığı 2015’te yeniden gündem olur. Çünkü bölgede gençlerin, sporcuların tek antrenman ya da oyun alanı bu nedenle kapatılır. Spor alanı özelinde bir tartışma yaşanır.

TRABZONLU SUÇA ORTAK

Oysa Trabzon tarihine karşı büyük suç iddiası, yazık ki bir avuç gerçek kentlinin marjinal itirazı olarak kalır. Trabzonlu, birçok benzer olayda olduğu gibi kentine sahip çıkmaz.  Yetkililerin turizm-istihdam-para  gerekçeleri daha yağlı gelir. 

GERÇEĞİN ACI TOKADI

Ta ki, bu projeriin inşaat olarak yükselmeye başlamasına kadar. İnşaat görünür hale gelince Trabzonlu da ihanetin düzeyini algılamaya başlar! Başta sosyal medya olmak üzere kentin her mekanında, her platformunda, bu yanlış proje konuşulur hale gelir. 

Zaten her yanı tahrip olmuş, özellikle Çukurçayır’daki yasadışı ve çarpık yapılaşma ile perişen edilen, cami ve villa inşaatlarıyla büyük saldırıya uğrayan Boztepe, kenti korumak ve kentliye hizmet etmekle görevli kamu idaresi Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nin büyük pazarlama çabası sonucunda, bir sermaye grubuna kurban edilir.

Büyükşehir, bir yandan artık unutulmuş, kent yaşamında derin bişr iz bırakmayan Karagöz Meydanı’nı ortaya çıkarmak için proje yürütürken, nasıl olur da  kent tarihinde derin izler bırakan, yaşamına böylesine derin izlerle bağlı olan Boztepe’yi feda eder?

Peki otel yapılmasın mı?

Elbet de yapılsın. Ama daha uygun yerlere.