Akkuyu için Avrupa’dan bir uyarı daha

Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi, Akkuyu Nükleer Santralı konusunda Türkiye’den, nükleer santral gibi sınır aşan projelerin ÇED sürecine komşu ülke vatandaşlarının katılımını sağlayan Espoo Sözleşmesi’ne iştirakini istedi

Geçen hafta Akkuyu Nükleer Santralı’nı ilgilendiren önemli bir gelişme yaşandı. Yeni Akit olayı, “Nükleer Ahlaksızlık”, Cumhuriyet ise “Akkuyu uyarısı istifa getirdi” başlıklarıyla haberleştirdi. Sorun, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi’ne sunulan ve AKP Eskişehir Milletvekili Emine Nur Günay’ın raportörü olduğu nükleer güvenlikle ilgili bir tasarıda Akkuyu Nükleer Santralı’yla ilgili bazı taleplerin yer almasıydı.

Emine Nur Günay, yaptığı açıklamada, “Avrupa’da 15 yeni reaktör inşaatı devam etmektedir. 15 santral içinden sadece Akkuyu santralı gündeme getiriliyor ve rapora ekleniyor. Diğer 14 santralden neden hiç bahsedilmiyor ve önerge verilmiyor? Bunun hiçbir rasyonel açıklaması yoktur ve komiteye sunulmamıştır. Türkiye aleyhine bir girişim var” diyerek raportörlükten çekildiğini söylemişti. Günay’ın açıklamasının doğruluğunu kontrol etmek için söz konusu tasarıyı okudum. Durum hiç de anlatıldığı gibi değil.Öncelikle tasarıda sadece Akkuyu’dan bahsedilmiyor, Avrupa’da yaşlanan nükleer santralların riskine (madde 4); Belçika ve Fransa’da yaşanan terör saldırılarından sonra nükleer santralların hedef olma durumuna (madde 2); Çernobil ve Fukuşima kazalarına (madde 2); hatta nükleer santralların sökümü ve atık sorununa (madde 5) bile değiniliyor. İsmi verilerek, uyarılarda bulunulan tek nükleer santral da Akkuyu değil. Belarus’ta yapımı süren ve Litvanya’nın başkentine 45 kilometre uzakta bulunan nükleer reaktörü de uluslararası standartlara uymadığı için eleştiriyor (madde 7). Özetle, ortada Türkiye’yi hedef alan bir “Batı kumpası” yok. Güney Kıbrıs’ın talebi Akkuyu’ya ayrı bir madde açılmasını sağlamış olabilir ama 11 maddenin hemen hemen hepsinde yukarıdaki gibi tüm Avrupa’daki nükleer santrallara yapılan uyarılar var.

Neden Avrupa’da yapımı süren diğer 12 reaktörün (14 değil 12 çünkü Belarus’taki iki reaktörün de adı geçiyor) genel eleştiriye tabi tutulduğu ve isminin vermediği ise Akkuyu ile yazan madde okunduğunda hemen anlaşılıyor. Madde 8’de özetle, deprem kuşağında yer alan Türkiye’de yapımı süren santralın, başta 85 kilometre ötedeki Kıbrıs olmak üzere komşu ülkelerde güvenlik endişesi yarattığı, bu yüzden de Uluslararası Nükleer Güvenlik Anlaşması gereği komşularıyla proje hakkında görüş alışverişinde bulunması gerektiği yazıyor. Daha da önemlisi aynı maddede Türkiye’den Espoo Sözleşmesi’ne katılması çok net bir dille isteniyor. Espoo’ya, sınır aşan çevresel etki değerlendirmesi de denebilir.

Türkiye bu sözleşmeye taraf değil çünkü kurallara uymayı sevmiyor, halkın görüşünü önemsemiyor. Espoo Sözleşmesi’ne taraf ülkeler, nükleer santral gibi etkisi komşulara kadar uzanan bir proje yapıyorsa, kendi ülkelerinde olduğu gibi o ülkelerde yaşayan insanların da görüşlerini almak zorunda.Mersin Büyükeceli’de, bir saat süren protestolar nedeniyle yapılamayan, Rus şirket temsilcilerinin salonu Jandarma korumasında terk etmek zorunda kaldığı toplantıyı bizzat izledim. Türkiye, o yapılmayan toplantıyı yapıldı diye kayda geçip, nükleer santral yapan bir ülke. Hiç ister mi Yunanistan’dan, Bulgaristan’dan, Güney Kıbrıs’tan gelecek ciddi sorulara yanıt vermeyi? Yeri gelmişken söyleyelim. Yunanistan, Bulgaristan ve Ermenistan’ın da aralarında olduğu 45 ülke Espoo’ya taraf. Halkın katılımından kaçan bir ülke varsa o Türkiye anlayacağınız. Taraf olsak, onların benzer projeleriyle ilgili bizim de söz söyleme hakkımız olacak halbuki.

Günay’ın nükleer enerji konusuna hakim olmadığı ve biraz da önyargıyla hareket ederek bunu Türkiye’ye karşı bir hareket gibi algıladığını sanıyorum ama gündeme getirmesi iyi oldu. Tasarının 11 Ekim 2018 tarihinde, 99 evet oyuna karşı 18 hayır oyu ile kabul edildiğini ve Emine Nur Günay’ın isminin “raportör” olarak kaldığını da not düşelim. Sadete gelelim. Nükleerin pahalı ve gereksiz olduğu gerçeğini bir kenara bırakarak soruyorum. Akkuyu’da uluslararası standartlara uygun bir nükleer santral yapmaktan neden kaçıyorsunuz?

Özgür Gürbüz/ BirGün
15.10.2018

Diğer Yazılar